Ultrazvučni pregled dojke

Prevencija i rano otkrivanje raka dojke

- Karcinom dojke predstavlja veliki javnozdravstveni problem u svetu i kod nas.
- Karciom dojke je po učešću na prvom mestu prema broju obolelih i umrlih žena.
- Ne postoji mogućnost sprečavanja nastanka karcinoma dojke, već samo rano otkrivanje bolesti.

Rak dojke je trenutno vodeća maligna bolest kod žena kako u razvijenim tako i u zemljama u razvoju.
Prema dostupnim podacima u svetu svake godine od raka dojke oboli oko 1.380.000 hiljada žena, a oko 458.000 žena umre.
U Srbiji se svake godine registruje oko 4.600 novoobolelih žena od karcinoma dojke, a oko 1.600 žena izgubi život.
Od ukupnog broja novoobolelih žena u svetu od 20 do 30% žena je mlađe od 50 godina, a oko 33% žena su starosti od 50 do 64 godine.

Veći broj smrtnih slučajeva žena obolelih od raka dojke javlja se u zemljama u razvoju zbog dijagnostikovanja raka dojke u kasnoj fazi uglavnom zbog nedostatka svesti o potrebi ranog otkrivanja, kao i zbog nedostatka resursa u zdravstvenom sistemu.
Kada se rak dojke otkrije u ranoj fazi uz adekvatnu dijagnostiku i lečenje, šanse za izlečenje i produžetak života su daleko veće, nego u slučajevima kada se ova bolest otkrije u kasnoj fazi.

Trenutno ne postoji dovoljno znanja o uzrocima nastanka raka dojke, tako da rano otkrivanje bolesti ostaje kamen temeljac kontrole raka dojke. Rizik da od raka dojke oboli u toku života ima svaka osma žena, sa godinama starosti taj rizik se povećava.

Najčešće pominjani rizikofaktori za nastanak ove bolesti jesu, nasledne predispozicije, rana prva menstruacija, kasna menopauza, nerađanje dece ili rađanje dece u kasnijoj životnoj dobi, nedojenje dece, hormonska terapija, nepravilna ishrana, nedovoljna fizička aktivnost, gojaznost, konzumiranje alkohola, duvana i td.

Primarna prevencija ima za cilj promociju zdravih stilova života i prevenciju rizikofaktora za nastanak mnogih bolesti pa i raka dojke.

Akcenat se stavlja na:
– smanjenje fizičke neaktivnosti,
– regulaciju nepravilne ishrane
– regulacije telesne težine odnosno smanjenje gojaznosti kod žena.

Pored primarne prevencije i promocije zdravih stilova života, jako je bitna sekundarna prevencija odnosno rano otkrivanje raka dojke.



Sekundarna prevencija


Sekundarna prevencija odnosno rano otkrivanje raka dojke jeste bitan vid prevencije ove bolesti odnosno lečenja. Metode ranog otkrivanja raka dojke su:

1. Samopregled (jednom mesečno)
Svaka ženska osoba već posle 20 godine života potrebno je da radi samopregled dojke jednom mesečno u periodu od 5.-10. dana menstrualnog ciklusa, a ukoliko nema menstruaciju uvek istog datuma u mesecu.

Takvim pregledom se mogu primetiti neki od simptoma i znakova koji upozoravaju ženu da se javi svom lekaru. To su:
• Čvorići
• Crvenilo
• Bol u bradavici
• Iscedak iz bradavice
• Uvlačenje bradavice
• Promene oblika dojke
• Promene na koži dojke
• Osetljivost dojke
• Bol u dojci

2. Preventivni klinički pregled (jednom godišnje)
Neophodno je da svaka žena jednom godišnje ide na preventivni klinički pregled kod svog izabranog lekara/ginekologa.

3. UZ pregled
Metoda izbora za dijagnostiku ranog otkrivanja raka dojke kod žena mlade životne dobi jeste UZ pregled dojke zbog strukture grade dojke. Ukoliko se kliničkim pregledom primete bilo kakve promene na dojci, prema indikacijama izabranog lekara potrebno je UZ pregledom pratiti promene na dojci.

4. Mamografija
Posle 40. godine života preporučije se mamografski pregled dojki kao inicijalni pregled. Ukoliko postoji bilo kakva promena ona se dalje prati UZ pregledom ili mamografijom prema indikacijama izabranog lekara.
Posle 50.godine života mamografski pregled je obavezan kod svih žena svake 2 godine života.

Ukoliko se primate bilo kakve promene na dojci preporučuje se dalja dijagnostika i to:
– Klinički pregled hirurga onkologa
– UZ dojke
– Mamografija
– Magnetna rezonanca
– Citološka punkcija i biopsija
– Tumor markeri

Lečenje karcinoma dojke u zavisnosti od vrste i stadijuma otkrivene promene podrazumeva:
• Operacija
• Radioterapija
• Hemioterapija
• Adjuvantna terapija
• Hormonska terapija

Imajući u vidu značaj primarne i sekundarne prevencije, kao i značaj edukacije žena o brizi za sopstveno zdravlje i rano otkrivanje bolesti završavamo pitanjem:

– Šta ste danas učinili za zdravlje Vaših dojki?

Prim dr Ljiljana Lazic